Op het Internet, ooit uitsluitend bevolkt door wetenschappers en hobbyisten, wordt het auteursrecht op grote schaal geschonden. Onschuldige onwetendheid of piraterij? Toenemend commerciël gebruik van het digitale netwerk vraagt om aanpassing van de wet. Blijft er in de toekomst nog wel ruimte voor de oprechte Internet-amateur?   Wat verstaan Jacobse en Van Es onder een 'bakkie'? een amateurzendinstallatie, een kopje koffie, een aanhangwagen. Wie http://ip.nl/users/e.consten/koot&bie.html op het Internet kiest, komt terecht op de met veel mattenkloppers versierde Unofficial Homepage van Van Kooten en De Bie. Een quiz stelt de Koot & Bie-kenners op de proef. Wie op meer dan vijftien vragen het goede antwoord weet behoort tot de Krasse Knarren, met minder belandt u in het Kneuzenklassement. Onder de button 'Tiepetjes' een hele serie foto's met onderschriften van bekenden als Carla en Frank van Putten, Koos Koets en de zusjes Jet en Koosje Veenendaal. Met een klik op 'Teksten' verschijnt een dialoog tussen de Klisjee-mannetjes. En onder 'Nieuws' voeren Prof. dr. ir. P. Akkermans en prof. dr E. L Kipping een uitgebreide briefwisseling.   'Sinds mijn homepage in de Elsevier Web-bijlage heeft gestaan, heb ik veertig bezoekers per dag,' vertelt eigenaar/maker Edwin Consten (28) met gepaste trots. Edwin, die als computerprogrammeur lange dagen maakt, besteedt er in het weekend heel wat uurtjes aan ('vooral die quiz kost tijd'). Tijdens de kerstvakantie van twee jaar geleden begon hij ermee ('ik ben al wel langer fan') en had onmiddellijk succes. 'Na een vermelding in de Tele-PC kreeg ik zoveel bezoekers dat ik extra moest betalen. Toen is mijn Internet-site een halve maand lang afgesloten door de provider, want dat geld had ik niet,'   Bob Rodenburg, hoofdredacteur van de Juiner Courant (foto: Harry Meijer)   De Unofficial Van Kooten & De Bie Homepage is een mengeling van 'echt' en 'fake'. Edwin: 'Met die briefwisseling is een voormalige huisgenoot, die nu in Amerika woont, begonnen. Hij stuurde een brief als professor Kipping, ik schreef onmiddellijk als Akkermans terug.' Op de vraag of hij wel eens van auteursrecht heeft gehoord, reageert Edwin verbaasd. 'Op het net mag alles, toch? Ja, als je een heel boek op Internet zet, dat kan niet. En geen kinderporno en zo. Hoewel ik een beetje schrok van deze interview-afspraak. Nu krijg ík de copyright-brigade aan de deur, dacht ik even.' http://etad.dsl.nl/-juinen/ geeft toegang tot digitaal dorp Juinen. Onder het wapen van Juinen spreekt wethouder Hekking mede namens H. van der Vaart de bezoeker toe. 'Meld je aan om in Juinen te komen wonen. Wij linken je homepage in de digitale wijk Juinerveer.' Autorijschool Op zijn Staart (eigenaar en enige instructeur Max van der Brul) behoort tot de Bond van Witte Rijschoolhouders. En in de Juiner Courant berichten Bulle van Berkel en Harry F. Kriele over het plaatselijke nieuws ('Juinen startplaats van de Tour de France').   Bob Rodenburg (32) noemt zich beheerder van het digitale dorp Juinen en hoofdredacteur van de Juiner Courant. 'In '96 ben ik heel voorzichtig begonnen. Ik wilde er geen publiciteit aan geven, in verband met rechten en zo. Maar ja, je moet er wel succes mee hebben, anders is er geen lol aan' Digitaal dorp Juinen trok inmiddels vijfduizend bezoekers. Bob: 'Ik heb ook in de Tele-PC gestaan, met een foto van Van Kooten & De Bie erbij.' Diverse bestaande digitale steden meldden zich al aan voor een link. Bob: 'Met autorijschool Op z'n Staart sta ik tussen de echte rijscholen op Internet. Soms schrijft iemand zich in. En informeert of Juinen per bus bereikbaar is' Bob Rodenburg, werkzaam op de orderadministratie van een drukkerij in Zoeterwoude, zit 's avonds en in het weekend achter zijn computer, die op de met een miniatuurbootjes-verzameling volgepakte zolderkamer staat. 'Afgelopen zondag heb ik een derde editie van de Juiner Courant gemaakt. Omdat mijn scanner stuk is, pluk ik foto's van Internet, die ik per computer ga "verbouwen". De hoofden van Hekking en de burgemeester op een stel wielrenners plakken, bi voorbeeld. Zo zit ik uren te knutselen.'   In digitaal Juinen wonen ook vader Rinus, moeder Jolijna en zus Marjolijn Rodenburg. Bob: 'Ik heb voor ieder een eigen homepage gemaakt. Nadeel is alleen dat ik hun e-mail per post moet doorsturen. Want ze hebben geen van drieën een computer.'   Edwin Consten, de man achter de 'Unofficial homepage van Van Kooten & De Bie' (foto: Harry Meijer)   Commerciële plannen heeft de dorpsbeheerder niet ('ík ga geen T-shirtjes met Juinen erop aanbieden'), noch zijn digitale medebewoners. Wel hoopt hij er wat vaker mee in de publiciteit te komen. 'Een half jaar geleden was ik te gast in het TROS-programma Radio Online. "Bob Rodenburg, maker van de web-site over digitaal dorp Juinen" stond toen op Teletekst vermeld. In de uitzending werd gevraagd of ik contact had opgenomen met Kees en Wim. Nou nee, dus. Officieel mag het natuurlijk niet. Maar als je toestemming gaat vragen loop je grote kans dat ze zeggen: we willen dit niet.'   Dat veel mensen niet meer weten wat wel en wat niet mag op Internet, heeft te maken met de geschiedenis van het netwerk: alle informatie was ván iedereen en kosteloos vóór iedereen, denkt mr. Babiche Westerbrink van juridisch adviesbureau @Law (gespecialiseerd in recht op internet). 'Van oudsher was het een researchnetwerk, met een eigen netiguette (samentrekking van Internet en etiquette, LdB). Met de groeiende deelname van het bedrijfsleven nemen de juridische discussies toe.' Aanvankelijk werd verondersteld - met name binnen de Internetgemeenschap - dat het auteursrecht niet van toepassing zou zijn op het Internet. Westerbrink: 'Amper vier jaar geleden, tijdens een bijeenkomst van Stichting De Digitale Stad in Amsterdam was ik de enige in de zaal die stelde dat het auteursrecht zou gaan gelden op Internet' In Amerika werd met de zaak Playboy versus Frena (92) voor het eerst aangetoond dat het auteursrecht tot de regelgeving voor het Internet behoort. Het rechterlijk oordeel luidde dat het on line aanbieden van gescande blootfoto's zonder toestemming van de rechthebbende schending van auteursrecht betekent. In Nederland spande de Scientology Church een kortgeding aan om het door tegenstanders integraal op de eigen homepage publiceren van documenten waarop de kerk auteursrecht claimde, te verbieden. De gedaagde, publiciste Karin Spaink, veranderde haar homepage intussen zodanig dat zij zich op het (in de Auteurswet vastgestelde) citaatrecht kon beroepen.   Het Nederlandse, rigide toegepaste auteursrecht bevat nog geen specifieke bepalingen voor werken op het Internet. Dat gaat wellicht veranderen. Babiche Westerbrink, tevens verbonden aan het Instituut voor Informatierecht (EVIR), onderzocht de auteursrechtelijke problemen die de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag beletten haar plicht tot archivering van elektronische publicaties na te komen. Volgens de Auteurswet mag de bibliotheek de digitale archieven niet naar andere informatiedragers kopiëren, terwijl de houdbaarheid van de originele diskettes en magneetbanden beperkt is. Westerbrink: 'In een recent verschenen rapport pleiten we voor wijziging van de Auteurswet. Met de VVD en de PvdA hebben we er al over gesproken. Het rapport ligt nu bij Justitie, we hopen dat er actie ondernomen wordt.'   De echte prof. dr. ir. P. Akkermans (foto: Roel Bazen)   De behoefte aan een digitaal netwerkbestendig auteursrecht is groot en steeds vaker vinden proefprocessen plaats voor de nodige jurisprudentie. Westerbrink: 'De vraag is of de overheid met regels moet komen of de regulering overlaat aan de gebruikers of aan de markt. Op het gebied van het auteursrecht ligt dat het moeilijkste. Een uniforme, wereldwijde, louter juridische oplossing is ondenkbaar. De enige auteurs die wereldwijd hun rechten kunnen handhaven zijn de grote firma's als Playboy, Walt Disney, Microsoft. Die beschikken in elk land over advocaten om actie te ondernemen.'   In de nabije toekomst zal de commercie definitief toeslaan op Internet, verwacht de advocate. 'De grote producenten van informatie, educatie, entertainment hebben nu nog niet de middelen om hun materiaal te beschermen. Zodra die techniek voorhanden is, zodat je niet zomaar alles kunt kopiëren, of een goed afrekensysteem hebt, zoals het ISBN-nummer in de boekenbranche, dan storten al die ondernemingen zich op het net.' Tot zolang blijft Internet voorlopig het medium waar iedereen alles kan publiceren wat hij op zijn zolderkamer in elkaar geknutseld heeft. Westerbrink: 'Dat het verwarrend is zie je aan de Van Kooten & De Bie websites. Overname van hun teksten en het digitaliseren van foto's zijn een schending van het auteursrecht. Daarbij is het eigen werk van die homepage-makers ook nog eens gebaseerd op werk van de oorspronkelijke auteurs, de geestelijke vaders. Er zijn drie mogelijkheden: Van Kooten en De Bie kunnen toestemming verlenen, een x-bedrag aan vergoeding vragen, of het verbieden. Auteursrecht is in beginsel een absoluut exclusief verbodsrecht. Ook op Internet!   En wat vinden de geestelijke vaders zelf? Wim de Bie: 'We hebben er lacherig naar gekeken. Maar je moet, geloof ik, onder de indruk zijn. O ja, staan jullie op Internet? Met drie sites? Goh!' Kees van Kooten: 'Het is een bewijs dat je er bijhoort. Stel je toch voor dat je teksten of ideetjes niet geschikt worden bevonden voor het Internet! Wim: 'We beschouwen ze maar als fanclubbladen en die hebben we nooit eerder gehad.' Kees: 'Het vervelende is alleen dat de mensen die de sites bezoeken denken dat wij onmiddellijk met één d schrijven en geweest met dt.' Wim: 'Ja, we moeten hier dus duidelijk zeggen dat wij op geen enkele manier betrokken zijn bij deze activiteiten' Kees: 'Ik vind het niet erg, maar het is wel of je iemand op je gestolen fiets voortdurend langs je raam ziet rijden' Wim: 'Als deze teksten en foto's op papier in de handel werden gebracht, zouden we in de hoogste boom klimmen.' Kees: 'De digitale snelweg is de openbare straat geworden. Het zou kinderachig zijn als we daar iets tegen willen doen. Danny Blind stuurt ook meester Doedens niet af op de zes jongetjes, die tijdens een partijtje straatvoetbal hebben geroepen dat ze Danny Blind zijn' Wim: 'We hebben ze bekeken met de lichte angst dat die jongens leuker zijn dan wij onszelf vinden. Kees: 'Maar dat is gelukkig niet het geval.'   Burgemeester H. van der Vaart en wethouder Hekking van het echte Juinen (foto: Roel Bazen)

 

Terug naar Bibliografie